Debata oksfordzka – Proste pytania – trudne odpowiedzi!

W tym roku szkolnym nasze liceum podjęło współpracę z pozarządową Fundacją Bez Wizy pod patronatem Biura Edukacji m.st. Warszawy.
Jej głównym celem jest poznanie i praktyczne wykorzystanie umiejętności związanych z prowadzeniem tzw. debaty oksfordzkiej.

W naszym Liceum, w zajęciach przygotowujących do finałaowej debaty, która odbyła się 25 kwietnia wzięli udział uczniowie klasy 3D. Od początku roku szkolnego uczestniczyli oni w różnego typu zajęciach, takich jak: warsztaty historyczne, ćwiczenia praktyczne, warsztaty z aktorem. Poznawali zasady debaty oksfordzkiej- rzetelność, rzeczowość,czym jest argumentacja i kontrargumentacja. Istotnym elementem zajęć był także etyczny wymiar debaty wyrażający się w poszanowaniu adwersarza i kulturze słowa.
Współcześni pedagodzy są zgodni, że debaty oksfordzkie są doskonałą metodą dydaktyczną. Poszerzają horyzonty, uczą logicznego myślenia, precyzyjnego formułowania myśli oraz słuchania ze zrozumieniem cudzych argumentów. Innymi słowy – kształtują umiejętności, które powinny cechować każdego, biorącego udział w życiu publicznym i biznesowym.
Debata oksfordzka wymusza wywiązanie się z określonej roli w określonym czasie. Należy przedstawić spójną wewnętrznie linię argumentacji, która przekona odbiorców. Wiąże się to zatem z koniecznością zaprezentowania jej w sposób atrakcyjny retorycznie. Pytania oraz argumenty strony przeciwnej zmuszają do intelektualnej elastyczności i szybkiej, celnej riposty. Czuwający nad przebiegiem obrad marszałek odejmuje punkty za ataki ad personam, ucząc merytorycznej dyskusji, mimo że prowadzonej zazwyczaj pod wpływem emocji. Tematem mogą być najróżniejsze zagadnienia, zmuszające uczestników do poszerzania wiedzy i precyzowania poglądów. Ponadto mogą być bardzo aktualne, żywo angażujące uczestników i motywujące do dalszych działań. W skomplikowanej sytuacji politycznej i społecznej, z jaką mamy obecnie do czynienia, ważne jest kształcenie młodzieży umiejącej przekonywać adwersarzy do własnych idei w sposób merytoryczny i kulturalny.
Każdego dnia stykamy się z problemami, które mogą być tezą debaty. Na przykład efekty wojny w Ukrainie. Dylematy Białorusinów i Rosjan, rozdartych między lojalnością (strachem?) wobec władz swoich państw, a przyzwoitością i współczuciem dla ofiar. Rodzi się zatem pytanie: czy Białorusini i Rosjanie w Polsce to oprawcy, czy ofiary? Bądź zagadnienie ogólne: czy istnieje wojna sprawiedliwa?

Unikatowym zabiegiem przeprowadzanych w szkole zajęć było połączenie debaty z teatrem.
Szkolna społeczność mogła więc obejrzeć spektakl inspirowany opowiadaniem Stefana Żeromskiego Echa leśne. Adaptacja tej genialnej prozy – wraz z historycznym komentarzem edukacyjnym – dała asumpt do refleksji nad jakże często powikłanymi ludzkimi losami. A tezy Żeromskiego są dramatycznie aktualne.
Następnie odbyła się debata, w której 2 przeciwne drużyny dyskutowały o tym, czy historia winna być opowiadana z punktu widzenia wielkich, nierzadko genialnych osobowości czy zwykłych, przeciętnych ludzi. Po ciekawej dyskusji o zwycięstwie zadecydowała społeczność szkolna (głosowanie powszechne), obecna na widowni. Publiczność mogła też zadawać pytania, co gwarantowało maksymalne zaangażowanie młodzieży. Finał na forum publicznym dał wszystkim możliwość uczestniczenia w wydarzeniu kulturalnym na wysokim poziomie oraz zapoznania się z techniką debat oksfordzkich.
Mamy nadzieję, że zaprezentowane efekty projektu innym uczniom i nauczycielom i zachęcą do stosowania debat w dydaktyce.